Dokładnie! Madonna pod jodłami

Obejrzyjcie teaser wystawy

Obejrzyjcie filmową relację z otwarcia wystawy

For English scroll down / Україномовна версія нижче

Każdy obraz, który oglądamy w muzeum, każda rzeźba czy miedzioryt, srebrny puchar, fotografia czy porcelanowa czarka jest wynikiem wielu dni, tygodni, niekiedy nawet lat żmudnej pracy. By mogły powstać, ich twórcy musieli się kształcić i rozwijać przez całe życie. Tradycje ideowe i artystyczne, z których czerpali, dojrzewały niekiedy przez wiele stuleci. Technologie, z których korzystali, opracowywały i udoskonalały pokolenia ich poprzedników.

Każde dzieło sztuki, nawet pozornie skromne, jest więc owocem niesłychanie złożonych procesów. Każde stanowi jakiś odrębny świat. Warto więc przyglądać się im dokładnie.

Dokładnie! – taki właśnie tytuł nosi cykl wystaw, podczas których skupiamy uwagę naszą i naszych gości na jednym dziele. Będziemy się mu przyglądać, objaśniać je, dyskutować o nim, sytuować je w szerszych kontekstach. Będziemy uważnie wsłuchiwać się w to, co myślą o nim nasi widzowie.

Czy zapraszamy do zwolnienia tempa? Do wyskoczenia z kolein pośpiesznej codzienności? Do poszerzenia poznawczych horyzontów? Do namysłu? Do uważności?

Tak! Dokładnie!

Kolejne dzieło, któremu chcielibyśmy się w ten sposób przyjrzeć, to Madonna pod jodłami, jeden z najpiękniejszych obrazów Łukasza Cranacha Starszego, wybitnego wittenberskiego malarza, namalowany w 1510 roku na lipowej desce o wymiarach 71 x 57 cm. Obraz powstał w pracowni realizującej zamówienia wielu wybitnych postaci epoki. Przedstawia Matkę Boską trzymającą na rękach spoczywające na poduszce dzieciątko Jezus. W tle postaci ukazano górski pejzaż, z brzozą i jodłami, które nadały tytuł dziełu. Obraz jest także świadectwem otrzymania przez malarza z rąk księcia Fryderyka Mądrego tytułu szlacheckiego, co zostało zaznaczone umieszczeniem w widocznym miejscu pierścienia z monogramem Cranacha: „L. C”. Jednocześnie w herbie twórcy umieszczono wizerunek węża trzymającego w pysku złocony pierścionek, który stanie się odtąd sygnaturą wittenberskiego mistrza.

Obraz Madonny pod jodłami, wraz z Chrystusem ubiczowanym tego samego malarza, w 1517 roku przywiózł do Wrocławia ks. Johann Hess i podarował go biskupowi Johannesowi Turzonowi. Dzieło zawisło w katedrze wrocławskiej w kaplicy pw. Czternastu Wspomożycieli, dziś poświęconej św. Janowi Ewangeliście. Dzieło znajdowało się tam do końca XIX wieku, skąd trafiło do bezpieczniejszego skarbca katedralnego. W czasie II wojny światowej chroniono je przed zniszczeniem w Henrykowie i w Kłodzku, skąd po zakończeniu działań wojennych, nie bez uszkodzeń, trafiło do Muzeum Archidiecezjalnego we Wrocławiu. W 1947 roku ks. Siegfried Zimmer wywiózł obraz do Niemiec, podmieniając oryginał na kopię miejscowego malarza Georga Kupke. Kopia ta zawisła w 1948 roku w prywatnej kaplicy ks. Karola Milika i dopiero w 1961 roku konserwatorka Daniela Stankiewicz odkryła dokonane fałszerstwo. W tym czasie obraz został sprzedany przez ks. Zimmera i zaczął krążyć w handlu dziełami sztuki, jednak kupujący, którym go oferowano, mieli często świadomość, że jest to dzieło kradzione. W latach 70-tych władze PRL wiedziały o losach obrazu, jednak nie reagowały w sprawie jego zwrotu. Dopiero po długich negocjacjach dzieło Cranacha zostało przekazane w 2012 roku stronie polskiej. Nastąpiło to z inicjatywy władz diecezji St. Gallen, która z woli spadkobierców jego ostatniego właściciela otrzymała obraz do swej dyspozycji. Włodarze diecezji nie zażądali też niczego w zamian, chcąc jedynie zwrotu Madonny jej prawowitym właścicielom. Uroczystość przekazania miała miejsce w Bernie a obraz wrócił do kraju 18 lipca tego samego roku. Madonna pod jodłami to jedno z najcenniejszych dzieł, jakie wróciły do Polski, wciąż czekamy na odzyskanie innego obrazu Cranacha Madonny Głogowskiej, który znajduje się w zbiorach Muzeum Puszkina w Moskwie.

HARMONOGRAM WYDARZEŃ TOWARZYSZĄCYCH WYSTAWIE:

KWIECIEŃ:
29.04.2023, sobota, godz. 14:00-15:00, Madonna pod jodłami Lucasa Cranacha st. Oprowadzanie po obrazie. Spotkanie z dr. hab. Piotrem Bireckim, prof. UMK

MAJ:
06.05.2023, sobota, godz. 14:00-17:00, Na każdym palcu pierścionek. Warsztaty dla Generacji 60+
19.05.2023, piątek, godz. 18:00-20:00, Cranach i grafika jego czasu. Spotkanie z dr. hab. Jackiem Tylickim, prof. UMK
20.05.2023, sobota, godz. 12:00-15:00, Winogrona i granaty. Warsztaty kuchni roślinnej
20.05.2023, sobota, godz. 16:00-17:30, Język smaku. Lucas Cranach st. widziany od kuchni. Spotkanie z dr. hab. Jarosławem Dumanowskim, prof. UMK
25.05.2023, czwartek, godz. 18:00-20:00, Cranach i malarstwo jego czasu. Spotkanie z dr. hab. Piotrem Bireckim, prof. UMK
27.05.2023, sobota, godz. 12:00-13:30, Muzeum i smoki. Rodzinne warsztaty origami

CZERWIEC:
01.06.2023, czwartek, godz. 11:15-12:00, Bąbelki pod jodłami. Warsztaty rodzinne dla dzieci w wieku < 3 lat
03.06.2023, sobota, godz. 12:00-16:00, Igłą i nicią. Warsztaty hafciarskie dla dorosłych
04.06.2023, niedziela, godz. 13:00-14:30, Gdzie szumią jodły? Spacer przyrodniczo-artystyczny
10.06.2023, sobota, godz. 11:15-15:30, U korzeni koloru. Rodzinne warsztaty z barwienia roślinami
10.06.2023, sobota, godz. 14:00-17:00, Na każdym palcu pierścionek. Warsztaty dla Generacji 60+
17.06.2023, sobota, godz. 11:30-17:30, Warsztat Cranacha. Szkolenie z budowania marki
22.06.2023, czwartek, godz. 11:15-12:00, Bąbelki pod jodłami. Warsztaty rodzinne dla dzieci w wieku < 3 lat
24.06.2023, sobota, godz. 11:15-12:00, Bąbelki pod jodłami. Warsztaty rodzinne dla dzieci w wieku < 3 lat
25.06.2023, niedziela, godz. 16:00-18:00, Choreomania, czyli renesansowa potańcówka w Muzeum Narodowym w Gdańsku

Kuratorzy cyklu wystawienniczego: Agata Abramowicz, Jacek Friedrich
Kurator: Piotr Birecki
Koordynacja: Anna Zielińska
Projekt i wykonanie aranżacji: DaDo sc Domowicz Dakszewicz
Identyfikacja wizualna i opracowanie graficzne: Patryk Hardziej, Ada Zielińska
Teksty: Piotr Birecki, Jacek Friedrich
Redakcja i korekta: Edyta Chrzanowska, Klaudia Dróżdż / e-DYTOR
Redakcja i korekta tekstów obcojęzycznych: Kateryna Brodovska, Anna Moroz-Darska, Piotr Łuba, Colin Phillips
Promocja: Paweł Burian
Edukacja: Noemi Etush
Opieka konserwatorska: Małgorzata Wojewódzka, Anna Żychska
Wypożyczenie / Dział Inwentarzy: Mirosław Szwabowicz, Marta Wołyńska
Transport: Anna Wojdat – Zielińska
Współpraca: Gabriela Brdej

Dzieło ze zbiorów Muzeum Archidiecezjalnego we Wrocławiu.

Dotacja celowa w kwocie 670 000 zł na wydatki bieżące ze środków finansowych Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z budżetu państwa w ramach realizacji zadania: Organizacja trzech wystaw czasowych w Muzeum Narodowym w Gdańsku. Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

ENG: Precisely! Madonna under the Fir Tree

Every painting we see in the museum, every sculpture, every copperplate, silver cup, photograph and porcelain bowl is a result of many days, weeks, and sometimes even years of hard work. In order to make them, each creator had to educate themselves and develop throughout their life. The ideological and artistic traditions they drew upon were sometimes being developed over many centuries. The technologies they used were elaborated upon and improved by many generations of their predecessors.  

Every work of art, even one seemingly inconspicuous, is therefore a result of extremely complex processes. Each of them constitutes a separate world. Hence, it is worth looking at them precisely.

Precisely! is the title of a series of exhibitions during which we will be focusing attention of both ourselves and our guests on just one work of art. We will be looking at it, explaining it, discussing it, placing it in broader contexts. We will be listening to what our viewers think about it. 

Are we inviting you to slow down? To leave behind the fast-paced daily life? To broaden your cognitive horizons? To immerse yourself in reflection? To be observant?  

Yes! Precisely!  

Another work we would like to take a look at in this way is the Madonna Under the Fir Tree, one of the most beautiful paintings by Lucas Cranach the Elder, an outstanding painter from Wittenberg, painted in 1510 on a linden board measuring 71 x 57 cm. The painting was created in the workshop that carried out commissions of many outstanding figures of the era. It depicts the Virgin holding the Baby Jesus on a pillow in her arms. In the figure’s background is a mountain landscape, with the birches and firs that give the work its title. The painting is also a testimony that the painter was knighted by Duke Frederick the Wise, which was marked by placing a ring with Cranach’s monogram “L. C.” in a visible place. At the same time, the artist’s coat of arms features an image of a serpent holding a gilded ring in its mouth, which will henceforth become the signature of the Wittenberg master.

The painting of the Madonna under the Fir Tree, together with the Flagellation of Christ by the same painter, was brought to Wrocław in 1517 by Fr. Johann Hess, who gave it to Bishop Johannes Turzo. The work was hung in the Wrocław Cathedral in the Chapel of the Fourteen Holy Helpers, now dedicated to St. John the Evangelist. The painting was there until the end of the 19th century when it was taken to the more secure cathedral treasury. During World War II, it was safeguarded from destruction in Henryków and Kłodzko, from where, after the end of the hostilities, it was transferred to the Archdiocese Museum in Wrocław, not without damage. In 1947, Fr. Siegfried Zimmer took the painting to Germany, replacing the original with a copy by the local painter Georg Kupke. This copy was hung in 1948 in the private chapel of Fr. Karol Milik. Only in 1961 did the conservator Daniela Stankiewicz discover the forgery. At that time, the painting was sold by Fr. Zimmer and began circulating in the art market. However, the buyers to whom it was offered were often aware that it was a stolen work. In the 1970s, the authorities of the People’s Republic of Poland knew about the fate of the painting but did not strive for its return. It was only after lengthy negotiations that Cranach’s work was handed over to Poland in 2012 upon the initiative of the authorities of the Diocese of St. Gallen, which, by the will of the heirs of its last owner, had received the painting. The diocese authorities did not demand anything in return, only wanting the return of the Madonna to her rightful owners. The handover ceremony took place in Bern, and the painting returned to Poland on July 18 of the same year. The Madonna Under the Fir Tree is one of the most valuable works that returned to Poland; we are still waiting for the recovery of another Cranach painting of the Głogów Madonna, which is in the collection of the Pushkin Museum in Moscow.

Exhibition series curators: Agata Abramowicz, Jacek Friedrich
Curator: Piotr Birecki
Coordination: Anna Zielińska
Design and realisation: DaDo SC Domowicz Dakszewicz
Visual identification and graphics: Patryk Hardziej, Ada Zielińska
Texts: Piotr Birecki, Jacek Friedrich
Edition and proofreading: Edyta Chrzanowska, Klaudia Dróżdż / e-DYTOR
Edition and proofreading of texts in non-Polish language versions: Kateryna Brodovska, Anna Moroz-Darska, Piotr Łuba, Colin Phillips
Promotion: Paweł Burian
Education: Noemi Etush
Conservation: Małgorzata Wojewódzka, Anna Żychska
Loans / Registrar Department: Mirosław Szwabowicz, Marta Wołyńska
Transport: Anna Wojdat-Zielińska
Collaboration: Gabriela Brdej

From the collection of the Archdiocese Museum in Wrocław.

UKR: Саме так! Мадонна під ялинами

Кожна картина, котру бачимо в музеї, кожна скульптура, кожна мідяна гравюра, срібний кубок, фотографія або порцелянова чаша є результатом багатьох днів, тижнів, іноді навіть років кропіткої праці. Для того, щоб це все могло з’явитися, творці мали вчитися і розвиватися протягом усього життя. Ідейні і художні традиції, якими вони надихалися, часом визрівали протягом багатьох століть. Технології, які вони використовували, розвивали та вдосконалювали покоління своїх попередників.

Тому кожен витвір мистецтва, навіть якщо він на перший погляд скромний, є плодом неймовірно складних процесів. Кожен є якимось окремим світом. Тому варто придивлятися ним уважно. 

‘’Саме так!’’ Таку назву має цикл виставок, під час котрих ми зосереджуватимемо нашу увагу і увагу наших гостей на одній роботі. Будемо до неї придивлятися, будемо її пояснювати, дискутувати про неї та поміщати в ширші контексти. Будемо прислуховуватися до того, що про неї думають наші глядачі. 

Чи запрошуємо до сповільнення? До того, щоб вискочити з колії метушливого сьогодення? До розширення горизонтів пізнання? До роздумів? До уважності?

Так! Саме так!

Наступна робота, якій ми б хотіли приділити таким чином увагу  – це Малонна під ялинами, одна з найкрасивіших картин Лукаса Кранаха Старшого, видатного віттенбергського художника, створена в 1510 році на липовій дошці розміром  71 x 57 см. Картина була створена в майстерні, де реалізувалися замовлення багатьох видатних постатей епохи. Зображення Божої Матері, яка тримає на руках спляче на руках маленького  Ісуса. На фоні ми бачимо гірський пейзаж, з березою і ялинами, які назвали картину. Робота є також свідченням отримання художником з рук  принца Фридріха Мудрого благородного титулу,   що також було відзначене розміщенням на видному місці персня з монограмою Кранаха: «Л.К.». Одночасно на гербі автора розміщено малюнок дракона, який тримає в пащі золотий перстень, що з того часу стане авторським підписом віттенбергського майстра.

Картина Мадонни під ялинами разом з Розп’яттям Христа цього ж автора, в  1517 році привіз до Вроцлава кс. Джона Хесс і подарував епископу Йоханосу Тужону. Робота весіль  в кафедральному соборі у Вроцлаві в капличці Чотирнадцяти Святих Помічників, сьогодні присвяченій св. Йоанна Євангелісту. Робота знаходилася там до кінця XIX ст., звідки потрапила до більш безпечної скарбниці собору. Під час  II світової війни вона  зберігалася  в Генрикові і в Клодзку, звідки після закінчення військових дій, не без пошкоджень, потрапила до Архідіжцезійного Музею у Вроцлаві. В 1947 році кс. Зігфрід Зіммер вивіз  картину до Німеччини, підмінюючи оригінал на копію місцевого художника Георга Крупке. Ця копія висіла в 1948 році в приватній капличці кс. Чарльза Міліка і тільки в 1961 році консерваторка Даніела Станкевич з’ясувала факт підміни. Того часу картину продав кс. Зіммер і вона почала  обертатися на ринку з витворами мистецтва, проте клієнти, яким пропонували картину, часто розуміли, що це крадена робота. В 70-ті роки влада ПНР знала про долю картину, проте не діяла у цілях її повернення. Лише після тривалих переговорів робота Кранаха була передана в 2012 році польській стороні. Це сталося за ініціативи влади дієцезії Св.Галлена, яка з рішення нащадків останнього її власника отримала картину до свого розпорядження. Керівники дієцезії нічого не захотіли за неї, крім повернення Мадонни її законним власникам. Урочистість передачі відбулася в Берні, а картина повернулася до країни 18 липня цього ж року. Мадонна під ялинами – це одна з найцінніших робіт, які повернулися до Польщі, ми все ще чекаємо на повернення іншої картини Кранаха Глоговської Мадонни, який перебуває в колекції Музея Пушкіна в Москві.

Куратор: Piotr Birecki
Координування: Anna Zielińska
Проект і реалізація: DaDo SC Domowicz Dakszewicz
Візуальна ідентифікація і графічне опрацювання: Patryk Hardziej, Ada Zielińska
Тексти: Piotr Birecki, Jacek Friedrich
Редагування і коректа: Edyta Chrzanowska, Klaudia Dróżdż / e-DYTOR
Редагування і коректа іншомовних версій тексту: Kateryna Brodovska, Piotr Łuba, Anna Moroz-Darska, Colin Phillips
Реклама: Paweł Burian
Освіта: Noemi Etush
Консерваторська опіка: Małgorzata Wojewódzka, Anna Żychska
Позичення / Відділ Інвентаризації: Mirosław Szwabowicz, Marta Wołyńska
Тоанспортування: Anna Wojdat-Zielińska
Співпраця: Gabriela Brdej

Робота з зібрань Архідієцезійного Музею у Вроцлаві.