Chełmowskiego wszechświat wyobrażony

For English scroll down

13.12.2024 – 30.09.2025

„Staram się co dzień myśleć o czymś innym nowym, aby się nie stać nudnym dla siebie i innych” – deklaracja Józefa Chełmowskiego poświadczona liczną i różnorodną spuścizną stwarza szeroką możliwość prezentacji i interpretacji jego twórczości.

Józef Chełmowski (1934–2013) – rzeźbiarz, malarz, komentator wydarzeń społecznych
i politycznych, autor kilkunastu osobliwych, filozoficznych ksiąg, w których zgłębiał tajemnice świata i człowieka, przyrody i Boga. Poprzez prace plastyczne, częstokroć opatrzone sentencjami i komentarzami, interpretował zdarzenia i kreował własny obraz świata. Był kolekcjonerem, eksperymentatorem i wynalazcą, twórcą oryginalnych konstrukcji technicznych i instrumentów muzycznych.

Pochodził z Brus na Kaszubach. Rodzima tradycja silnie wpływała na jego twórczość, inspirowała go, stanowiła punkt odniesień dla refleksji i artystycznych przedstawień. W rodzinnej zagrodzie założył swoiste muzeum – skansen, w którym wykreował niezwykły świat wypełniony własną sztuką oraz zbiorem kolekcjonowanych przedmiotów.

Tworzył przez ponad 40 lat, miał wiele indywidualnych i zbiorowych wystaw w Polsce i za granicą. Na temat jego twórczości powstały liczne filmy dokumentalne, artykuły prasowe i wydawnictwa.

Prezentowana w Oddziale Etnografii Muzeum Narodowego w Gdańsku wystawa jest zaproszeniem do ponownego odkrywania wielowymiarowej twórczości Józefa Chełmowskiego. Spośród labiryntu podejmowanych tematów wyłaniają się wątki egzystencjalne, które scala religijna wizja świata. W niej naczelne miejsce zajmuje Istota Najwyższa pozostająca w relacji z człowiekiem.

Wystawę otwiera artystyczna wizja kosmosu, którą przenikają wyobrażenia sakralne o Bogu oraz postaciach świętych. Prowadzą nas tematy związane z kondycją człowieka: jego zakorzenienia, uwikłania w historię i przeżywanych dramatów. Napotykamy obrazy ukazujące tragiczne zdarzenia i moralne dylematy. Prezentowana twórczość wyraża również fascynacje artysty nie-zwykłymi ludźmi i drzemiącej w nich sprawczej sile.

Tę artystyczną wizję świata Józefa Chełmowskiego wzbogaca komentarz odbiorców jego sztuki – mieszkańców Brus, którzy nie tylko podzielili się opowieścią o szczególnych okolicznościach otrzymania rzeźb i obrazów artysty, ale także zgodzili się je pokazać na wystawie.

Wystawa ze zbiorów: Muzeum Zachodniokaszubskiego w Bytowie, Muzeum Historyczno-Etnograficznego im. Juliana Rydzkowskiego w Chojnicach, Muzeum Etnograficznego im. Marii Znamierowskiej-Prüfferowej w Toruniu, Muzeum Okręgowego im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy, Muzeum Narodowego w Gdańsku, Fundacji im. Józefa i Jadwigi Chełmowskich w Brusach, Centrum Kultury i Biblioteki w Brusach im. Jana Karnowskiego – Chata Kaszubska im. Józefa Chełmowskiego w Brusach-Jagliach, Kurkowego Bractwa Strzeleckiego w Brusach, Teatru Obrzędu Ludowego „Zaboracy” oraz zbiorów prywatnych/współpraca: Beaty Abraham, Urszuli i Jerzego Borzyszkowskich, Krzysztofa Gradowskiego, Julity Królikowskiej, Anety Matyszewskiej, Zbigniewa Miklera, Danuty Miszczyk, Krzysztofa Niedałtowskiego, Danieli Pałubickiej, Michała Pałubickiego, Adama Rudnika, Ewy i Tadeusza Rudników, Weroniki Rudnik-Ornowskiej, Magdaleny Wirkus, Mariana Wróblewskiego, Zdzisława Wirwickiego, Jolanty Zangany

Kuratorki: dr Małgorzata Dubasiewicz, Ewa Gilewska
Projekt aranżacji: Biuro Kreacja Dorota Terlecka, Anna Sabała-Bykowska
Opracowanie graficzne: Anna Gawron studio/pracownia
Wykonanie aranżacji: MADOX ­– Tomasz Wiśniewski
Redakcja i korekta: Agnieszka Bednarek-Bohdziewicz
Tłumaczenie: Marcin Turski
Konserwacja i koordynacja prac konserwatorskich: Kamila Ślefarska
Wypożyczenia: Kalina Krasowska
Koordynatorka transportów muzealnych: Anna Wojdat-Zielińska
Promocja i komunikacja: Paulina Szwaj

Współpraca: Arkadiusz Bach, Waldemar Elwart, Joanna Librowska, Mariusz Grym, Jan Klosskowski, Marzena Kłossowska, Urszula Kokoszka, Małgorzata Maciakowska, Małgorzata Pajkert, Paweł Powirski, Anna Ratajczak-Krajka, Daniel Starzyński, Mirosław Szwabowicz, Natalia Ślizewska, Cátia Viegas-Wesołowska, Krystyna Weiher-Sitkiewicz, Marta Wołyńska, Małgorzata Wojewódzka.

Wystawie towarzyszy zbiórka funduszy na rzecz Fundacji im. Józefa i Jadwigi Chełmowskich.

Organizator Muzeum: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego 

Mecenas Muzeum Narodowego w Gdańsku: PGE Polska Grupa Energetyczna 

Patroni medialni: Radio Gdańsk, Zawsze Pomorze, Magazyn Prestiż, gdansk.pl, trojmiasto.pl

__________________
Chełmowski’s Imagined Universe
13.12.2024 – 30.IX.2025

„I try to think of something new every day, so as not to become boring to myself and others” – Józef Chełmowski’s declaration, confirmed by his numerous and diverse legacy, creates a broad possibility of presenting and interpreting his work.

Józef Chełmowski (1934–2013) – sculptor, painter, commentator of social and political events, and author of several unique, philosophical books in which he explored the mysteries of the world and humankind, nature and God. Through his visual art, often accompanied by maxims and comments, he interpreted events and created his own image of the world. He was a collector, experimenter and inventor, creator of original technical structures and musical instruments.

He came from Brusy in the Kashubian Region. Native tradition strongly influenced his work, inspired him, and was a reference point for reflection and artistic representation. He founded an open-air museum, as it were, on his family farm, where he created an extraordinary world filled with his art and a collection of collected objects.

He created for over 40 years and had many individual and collective exhibitions in Poland and abroad. Numerous documentaries, press articles and publications were made about his work.

The exhibition presented in the Ethnographic Department of the National Museum in Gdańsk is an invitation to rediscover the multidimensional work of Józef Chełmowski. Emerging from the labyrinth of themes he explored are existential threads unified by a religious vision of the world. At its centre is the Supreme Being, maintaining a relationship with humanity.

The exhibition opens with an artistic vision of the cosmos, permeated by sacred ideas about God and the figures of saints. We are led by topics related to the human condition: its roots, entanglement in history and experienced dramas. We encounter images showing tragic events and moral dilemmas. The presented works also express the artist’s fascination with extra-ordinary people and the power of agency that lies dormant in them.

This artistic vision of Józef Chełmowski’s world is enriched by the commentary of the recipients of his art, the people of Brusy, who not only shared the story of the particular circumstances in which they received the artist’s sculptures and paintings but also agreed to show them at the exhibition.

The exhibits come from the collections of the West-Kashubian Museum in Bytów, Julian Rydzkowski History and Ethnography Museum in Chojnice, Maria Znamierowska-Prüffer Ethnography Museum in Toruń, Leon Wyczółkowski Regional Museum in Bydgoszcz, National Museum in Gdańsk, Józef and Jadwiga Chełmowski Foundation in Brusy, Józef Chełmowski Kashubian Cottage in Brusy-Jaglie, Branch of the Jana Karnowski Culture Centre and Library in Brusy, Riflemen’s Brotherhood in Brusy, Zaboracy Folk Ritual Theatre and private collections with the kind help of Beata Abraham, Urszula and Jerzy Borzyszkowski, Krzysztof Gradowski, Julita Królikowska, Aneta Matyszewska, Zbigniew Mikler, Danuta Miszczyk, Krzysztof Niedałtowski, Daniela Pałubicka, Michał Pałubicki, Adam Rudnik, Ewa and Tadeusz Rudnik, Weronika Rudnik-Ornowska, Magdalena Wirkus, Marian Wróblewski, Zdzisław Wirwicki and Jolanta Zangana.

Curators: Dr Małgorzata Dubasiewicz, Ewa Gilewska
Exhibition arrangement design: Biuro Kreacja Dorota Terlecka, Anna Sabała-Bykowska
Graphic design: Anna Gawron Studio
Arrangement: MADOX ­– Tomasz Wiśniewski
Editing and proofreading: Agnieszka Bednarek-Bohdziewicz
Translator: Marcin Turski
Conservation and coordinating of conservation work: Kamila Ślefarska
Loans: Kalina Krasowska
Museum transport coordinator: Anna Wojdat-Zielińska
Promotion and communication: Paulina Szwaj

Associates: Arkadiusz Bach, Waldemar Elwart, Joanna Librowska, Mariusz Grym, Jan Klosskowski, Marzena Kłossowska, Urszula Kokoszka, Małgorzata Maciakowska, Małgorzata Pajkert, Paweł Powirski, Anna Ratajczak-Krajka, Daniel Starzyński, Mirosław Szwabowicz, Natalia Ślizewska, Cátia Viegas-Wesołowska, Krystyna Weiher-Sitkiewicz, Marta Wołyńska, Małgorzata Wojewódzka.

Museum Supervisor: Polish Ministry of Culture and National Heritage

Patron of the National Museum in Gdańsk: PGE Polska Grupa Energetyczna

Media auspices: Magazyn SZUM, Contemporary Lynx, Notes na 6 tygodni, Linia, gdansk.pl, trojmiasto.pl

The exhibition is accompanied by a fundraiser for the Józef and Jadwiga Chełmowski Foundation.