Nicolae Grigorescu. Malarz rumuńskiego etosu

/For English scroll down/

wernisaż: 27.07.2024 godz. 17:00, Oddział Sztuki Nowoczesnej, Pałac Opatów, Cystersów 18, Gdańsk

Nicolae Grigorescu. Malarz rumuńskiego etosu

Nicolae Grigorescu (1838–1907) jest powszechnie uznawany za narodowego malarza Rumunii. Dzięki studiom w Paryżu i przynależności do nowatorskiej szkoły w Barbizon stał się artystą, który w największej mierze wprowadził rumuńskie malarstwo na drogę nowoczesności.

Artysta spędził we Francji, z przerwami, blisko trzydzieści lat. Powróciwszy ostatecznie do Rumunii po roku 1890, przywiózł ze sobą cały nowy artystyczny świat, wypełniony tematami i problemami, obecnymi w ówczesnej sztuce francuskiej.

Atmosfera panująca wśród artystów skupionych wokół szkoły z Barbizon zrodziła u Grigorescu zainteresowanie pejzażem, a także życiem zwykłych ludzi, a więc problematyką znamienną dla dwóch czołowych nurtów sztuki francuskiej i europejskiej w drugiej połowie XIX wieku — realizmu i impresjonizmu.

W przekonaniu barbizończyków pejzaż powinien powstawać w plenerze, w kontakcie z naturą, a nie w pracowni malarskiej, co wówczas praktykowali akademicy, którzy w efekcie nadawali malowanym przez siebie krajobrazom sztywną, sztuczną wzniosłość. Realizm nadał szczególną rangę problematyce społecznej, na pierwszy plan wysuwając przedstawienia z codziennego życia chłopów i proletariuszy. Impresjoniści z kolei wprowadzili do malarstwa pejzażowego subiektywną wizję, kluczową w kształtowaniu oryginalności. Oryginalność zaś postrzegano jako element rozstrzygający o wartości artystycznej.

Grigorescu malował w plenerze już we Francji, a później w Rumunii. Malując na niewielkich przenośnych podobraziach, chwytał z powodzeniem zmienność natury i migotliwość światła.

Jakkolwiek ojczyzna Grigorescu — od 1881 roku zwana Królestwem Rumunii — przechodziła wówczas znaczącą modernizację, to jednak wciąż pozostawała krajem o charakterze zasadniczo wiejskim. Rolnictwo dawało utrzymanie ponad 90 procentom populacji.

W drugiej połowie XIX wieku Rumuni, jak pozostałe narody europejskie, przechodzili proces utrwalania narodowej tożsamości, a ważną rolę odegrali w nim ludzie kultury. Narodową odrębność odnajdywano w świecie wsi — w ludowej twórczości, tradycjach, strojach i chłopskiej duchowości.

Tendencja ta ujawnia się również w twórczości Grigorescu. Jego współcześni odnosili się do niej z entuzjazmem, odnajdując w tych obrazach nie tylko odwzorowanie rumuńskiej wsi i duchowości narodu, ale także wyraz rozleglejszych aspiracji.

Zaprezentowany tutaj wybór prac Grigorescu ukazuje artystę jako piewcę narodowego etosu, co w jego twórczości cenili zarówno współcześni rumuńskiego malarza, jak i późniejsze pokolenia.

Krytycy zarzucali niekiedy artyście, że przedstawia jedynie piękną stronę życia na wsi, unikając jakichkolwiek odniesień do realnych problemów społecznych. Malarz jednak świadomie ukazywał te motywy, w których jego rodacy mogli dojrzeć istotę narodowego ducha. Stąd w jego twórczości wyobrażenia bujnej natury, piękna chłopskich strojów i wiejskich scen, współbrzmiących ze zbiorową świadomością rumuńskiego narodu.

Grigorescu zyskał w Rumunii miano malarza narodowego, zajmując ważne miejsce także w powszechnej historii sztuki, nie tylko wszakże dzięki ludowej tematyce, ale również w wyniku uznania jego wyjątkowego talentu i biegłości, które wyniosły go na artystyczne wyżyny.

dr Călin-Alexiu Stegerean, Dyrektor Narodowego Muzeum Sztuki Rumunii w Bukareszcie

Kuratorzy: Călin-Alexiu Stegerean, Miruna Moraru
Koordynatorka: Marta Cyuńczyk
Konsultacje merytoryczne: Małgorzata Paszylka-Glaza, Franciszek Skibiński
Projekt i wykonanie aranżacji: DADO s.c. Domowicz Dakszewicz
Opracowanie graficzne: DADO s.c. Domowicz Dakszewicz
Redakcja i korekta: Adam Majewski
Koordynacja prac konserwatorskich (MNG): Marzena Kłossowska, Cátia Viegas Wesołowska
Koordynacja prac konserwatorskich (MNAR): Costina Anghel
Konserwacja: Paula Luca, Eugeniusz Panto, Beata Ruszczyk-Bińkowska, Dział Konserwacji i Restauracji Muzeum Narodowego Wsi „Dimitrie Gusti”
Restauracja prac: Raluca Bivol, Adrian Corduban, Crenguța Corduban, Horațiu Costin, Sorina Gheorghiță, Silvia Luca, Rareș Pătrașcu, Violeta Pintilie, Ioan Sfrijan
Wypożyczenia: Kalina Krasowska
Koordynacja montażu: Joanna Librowska, Paweł Powirski
Promocja i komunikacja: Paulina Szwaj
Edukacja: Noemi Etush, Emilia Kalinowska
Współpraca organizacyjna: Agata Abramowicz, Judit Balint, Ovidiu Dajbog-Miron, Bogdan Ginghină, Georgiana Onoiu,  Alina Petrescu, Paula Popoiu, Aurelia Tudor

Wystawa powstała w ramach współpracy Muzeum Narodowego w Gdańsku z Narodowym Muzeum Sztuki Rumunii w Bukareszcie oraz Muzeum Narodowym Wsi „Dimitrie Gusti” w Bukareszcie przy wsparciu Rumuńskiego Instytutu Kultury w Warszawie

Wystawa jest wydarzeniem Sezonu Kulturalnego Polska–Rumunia 2024–2025 „Mamy wspólny język”

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach zadania: Wystawa czasowa „Nicolae Grigorescu”

Dofinansowano ze środków Ministerstwa Kultury Rumunii

Organizator Muzeum: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego 

Mecenas Muzeum Narodowego w Gdańsku: PGE Polska Grupa Energetyczna 

Nicolae Grigorescu. Painter of the Romanian Ethos

grand opening: 27.07.2024, 5:00 pm, Modern Art Collection, Abbots’ Palace, Cystersów 18, Gdańsk

Nicolae Grigorescu (1838-1907) is considered to be the national painter of Romania. Through studying art in Paris and adhering to the Barbizon art movement, he became the artist who, to the highest degree, brought the modernity in the Romanian painting.

Returning definitively to Romania after 1890, Nicolae Grigorescu brought with him an artistic universe populated with the themes practiced in France where, starting from 1861, he spent intermittently almost 30 years.

The atmosphere among Barbizon artists sparked Grigorescu’s interest in the landscape and in the life of simple people, which also constituted the foundation for two artistic currents of French origin in the second half of the 19th century: Impressionism and Realism.

In the spirit of the Barbizon painters, the landscape was to be approached „on the ground”, in nature and not in the workshop – as the Academic painters did, giving it a rigid, artificial grandeur. Impressionists added the subjective vision of the motif, this subjectivity then becoming essential in the constitution of originality, a defining element of artistic value. The Realist current privileged paintings of social character, bringing to the fore themes of a daily life in which the peasantry or the proletariat occupied the first place.

Grigorescu used to paint outdoors, in France, then in Romania, on small, easily transportable canvases, capturing the dynamics of nature and the flashing character of light.

Although it was animated by a modernizing effort, Grigorescu’s homeland, called the Kingdom of Romania since 1881, was still a predominantly rural country, agricultural activities being the main occupation of over 90% of the active population.

Like other European nations in the second half of the 19th century, Romania was going through the stage of national consolidation: people of culture were involved in identifying national specificity, to which the expressions of the rural world were predominantly associated, whether by the folklore creation and traditions, by the image of the peasant costumes or by their spirituality.

Thus, the painting that Grigorescu practiced reflects this trend. His contemporaries enthusiastically adhered to what seemed not only an image of the Romanian village and of the national spirit but also a projection of aspirations to what these should be.

The evaluation of his artistic „heritage” selected this time the works associated with the expression of a national ethos that both contemporaries and the following generations noticed and appreciated.

Although he was sometimes criticised for painting only the beautiful part of life in the countryside while lacking all reference to social problems, Grigorescu’s choice is motivated by the identification of themes in which his compatriots found the essence of the national spirit, expressed in the rendering the generous nature, the beauty of the peasant costumes and the countryside scenes resonating with the collective consciousness of the Romanian people.

His designation as a national painter is not only related to these themes that won him a place as an artist in the history of Romanian and universal art, but also to the recognition of the talent and craftsmanship that reached a peak through him.

dr. Călin-Alexiu Stegerean, General Director, National Museum of Art of Romania in Bucharest

Curators: Călin-Alexiu Stegerean, Miruna Moraru
Coordinator: Marta Cyuńczyk
Substantive support: Małgorzata Paszylka-Glaza, Franciszek Skibiński
Arrangement design: DADO s.c. Domowicz Dakszewicz
Graphics: DADO s.c. Domowicz Dakszewicz
Edition and proofreading: Adam Majewski
Coordination of conservation works (MNG): Marzena Kłossowska, Cátia Viegas Wesołowska
Coordination of conservation works (MNAR): Costina Anghel
Conservation: Paula Luca, Eugeniusz Panto, Beata Ruszczyk-Bińkowska, the Department  of Conservation and Restoration of the National Museum of the Village „Dimitrie Gusti”
Restoration of Artwork: Raluca Bivol, Adrian Corduban, Crenguța Corduban, Horațiu Costin, Sorina Gheorghiță, Silvia Luca, Rareș Pătrașcu, Violeta Pintilie, Ioan Sfrijan
Loans: Kalina Krasowska
Coordination of installation: Joanna Librowska, Paweł Powirski
Promotion and communication: Paulina Szwaj
Education: Noemi Etush, Emilia Kalinowska

Organisational cooperation: Agata Abramowicz, Judit Balint, Ovidiu Dajbog-Miron, Bogdan Ginghină, Georgiana Onoiu,  Alina Petrescu, Paula Popoiu, Aurelia Tudor

The exhibition was organised in cooperation between the National Museum in Gdańsk, the National Museum of Art of Romania in Bucharest, and the National Museum of the Village „Dimitrie Gusti” in Bucharest, together with the support of the Romanian Cultural Institute in Warsaw.

The exhibition is part of the Poland-Romania Cultural Season 2024-2025, „We Share a Common Language”.

Co-financed by the Ministry of Culture and National Heritage of the Republic of Poland under the project: „Nicolae Grigorescu” temporary exhibition

Co-financed by the Ministry of Culture of Romania