Muzeum Narodowe w Gdańsku wzbogaciło w 2022 roku kolekcję Działu Gdańska Galeria Fotografii o wspaniały, unikalny obiekt z XIX wieku. Jest nim zakupiony w ramach programu dotacji Narodowego Instytutu Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów album pt. „Das Ehemalige Franziskaner Kloster in Danzig nach der Reastauration” [Dawny klasztor franciszkanów w Gdańsku po renowacji]. Wydawcą albumu był jeden z pionierów fotografii w Gdańsku Adalbert Ballerstaedt [Ballerstädt] (1833 – 1877), a autorem fotografii w nim umieszczonych, wówczas pracujący w jego atelier, Rudolf Theodor Kuhn (1842-1900). Teka stworzona została w 1873 roku i zawiera fotografie architektury zewnętrza i wnętrz obecnej siedziby Muzeum Narodowego w Gdańsku. Zostały one wykonane w klasztornych budynkach pofranciszkańskich po zakończeniu prac renowacyjnych, przeprowadzonych w latach 1867-1872. Przebudowa klasztoru miała na celu przekształcenie zabytku w obiekt muzealny.

Album dokumentuje rozwój myśli konserwatorskiej i socjologicznej, wynikający z praktyki opieki nad zabytkami w XIX-wiecznym Gdańsku. Fotografie reprezentują kunszt warsztatowy fotografa, przejawiający się między innymi w zastosowaniu nowej wówczas techniki suchego kolodionu. Wspaniale zakomponowane kadry, m.in. z widokiem klasztoru od południa i ogrodu od ulicy Rzeźnickiej, wówczas Fleishergasse, zawierają jedne z pierwszych fotografii po przebudowie i regotyzacji budowli. Bardzo ciekawe są także widoki wnętrz, umiejętne uchwycenie monumentalnej przestrzeni m.in. w widoku na dawny Wielki Refektarz z grą światłocienia na charakterystycznych późnogotyckich sklepieniach sieciowych.

Wielką wartość ma także fotografia z wirydarza klasztornego z fontanną. Znalazł się na niej wydawca albumu Adalbert Ballerstaedt – pionierski fotograf, który uwieczniał Gdańsk. Fotografia ta jest więc podwójnym dokumentem: miejsca rozpoczynającego historię gdańskiego muzealnictwa i portretem artysty, który poświęcił miastu całe swoje życie. Dotąd w zbiorach nie posiadaliśmy przykładów prac na papierze tego fotografa, a jedynie szklane negatywy z jego atelier.

W perspektywie historycznej album jest także wyjątkowym dokumentem dla miasta. Jego pierwszym posiadaczem był Leopold von Winter (1823-1893) ówczesny Nadburmistrz, który swymi decyzjami i inwestycjami odmienił i unowocześnił miasto. Z osobistej dedykacji złożonej przez von Wintera na karcie tytułowej albumu wiemy, że był to podarunek dla innego urzędnika, Radcy Handlowego von Krause. Późniejsze losy albumu są na razie nieznane, jednak jego pozyskanie do zbiorów w Gdańsku jest bardzo ważne i otwierające pole do badań.

Obiekt będzie zaprezentowany publiczności w 2023 roku w ramach programu wystawienniczego w Gdańskiej Galerii Fotografii w Zielonej Bramie.

Małgorzata Taraszkiewicz-Zwolicka
Kustoszka w Dziale Gdańska Galeria Fotografii MNG

Zakup dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z budżetu państwa w ramach programu własnego Narodowego Instytutu Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów Rozbudowa zbiorów muzealnych.

R.T.Kuhn, Widok zewnętrza dawnego Klasztoru od ul. Rzeźnickiej

R.T.Kuhn, Widok wnętrza, dawnego Wielkiego Refektarza, od strony wejścia, 1872

R.T.Kuhn, Widok na skrzyżowanie sal wystawowych, 1872